کد مطلب:37409 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:27

گنجینه پرسمان » اهل بيت

در موضوع «سقيفه» چه مسايلي قابل مطالعه و طرح مي‎باشند؟

مي‎توان مسائل زير را مطرح كرد و اميدواريم صاحبنظران هر دو گروه تشيع و تسنن با كمال اخلاص دربارة مسائل زير بررسي نمايند:
مسئلة يكم ـ بايد در اين مسئله تحقيق شود كه در هنگامي كه جنازة پيامبر اكرم در خانه‎اش بود و علي بن ابيطالب مشغول تجهيز او بود، و بنا به گفتة جوهري: ابوبكر نيز در آنجا حضور داشته و طبيعتاً شور و هيجاني ميان مسلمانان بود، بعضي از مهاجرين كجا بوده‎اند؟
مسئلة دوم ـ انصار كه گروهي از مسلمانان بودند، نمي‎توانستند بدون جلب موافقت مهاجرين سرنوشت خلافت را معين كنند، لذا لزوم شتابزدگي معن بن عدي و ابوبكر و عمر براي ورود به سقيفه و جلوگيري از اقدامات انصار براي انتخاب سعد بن عباده، ضرورتي نبوده است كه آخرين ساعت ديدار با پيامبر خدا را رها نموده و براي جلوگيري انصار از اقدام به امر خلافت از خانة پيامبر بيرون بروند.
مسئلة سوم ـ عين همان احتجاج و استدلال كه آنان براي ساكت كردن انصار بيان كرده‎اند، علي بن ابيطالب(ع) براي آنان فرموده است كه اگر آنان به جهت خويشاوندي با پيامبر شايستة پيشوائي مسلمانان بوده باشند، آن حضرت از همة ابعاد حسبي و نسبي به پيامبر نزديكتر از همة آنان بوده است.
مسئلة چهارم ـ تحليل و پيگيري لازم و كافي دربارة هم رأي و هم سخن بودن آن دو با ابوعبيده است كه هم در سخن سعد بن عباده با عمر ديده مي‎شود كه: «تو رفيق همان شخصي كه با او دمسازي عمر گفت: بلي، من همانم». و هم در موقع از دنيا رفتن زمامدار دوم كه گفت: اگر ابوعبيده زنده بود، او را براي خلافت تعيين مي‎كردم. اين مسئله هم بديهي است كه در آن زمان، جواني علي بن ابيطالب كه مستمسك ابوعبيده بر عدم استحقاق علي براي خلافت بود، سپري شده بود. و هم بنا به نقل مسعودي مؤلف مروج الذهب و نصربن مزاحم منقري و ابن ابي الحديد و جمهرة رسائل العرب در نامه‎اي كه معاوية بن ابي‎سفيان به محمد بن ابي‎بكر نوشته است، اتخاذ مبناي قبلي بود كه از چند نفر نقل شده است. و اين مبني با تقديم ابوبكر توسط دو نفر براي زمامداري در روز سقيفه نيز تأييد مي‎شود.
مسئلة پنجم ـ سبقت بشيربن‎سعد خزرجي بر بيعت به جهت حسادتي بوده است كه به سعدبن‎عباده مي‎ورزيد، همچنين بيعت اسيد بن حضير كه رئيس قبيلة اوس و با خزرج و رئيس آن(سعد بن عباده) رقابت حسودانه داشته است.
مسئلة ششم ـ شدت مقاومت سعدبن‎عباده براي عدم بيعت با ابوبكر اگر چه كشته مي‎شد.
مسئلة هفتم ـ عدم حضور بني‎هاشم و جمعي از بزرگترين صحابة پيامبر اكرم(ص) مانند سلمان و ابوذر و مقداد و عمار بن ياسر و زبير... و غير هم.
مسئلة هشتم ـ امتناع اميرالمؤمنين(ع) و دودمان او.
مسئلة نهم ـ اينكه ابن‎ابي‎الحديد مي‎گويد علي بن‎ابيطالب(ع) در آن موقع به نص از طرف پيامبر اكرم(ص) دربارة خود استدلال نفرموده است، بايد مورد تجديدنظر قرار بگيرد. زيرا بنا به رواياتي كه ابن‎ابي‎الحديد از جوهري نقل نموده و راويان ديگر نيز آن را تأييد مي‎كنند، اميرالمؤمنين صريحاً فرمود:
«اي گروه مهاجرين، از خدا بترسيد و مقام محمد(ص) را از خانه و دودمان او به خانه‎ها و دودمانهاي خودتان منتقل مسازيد و آن كسي را كه شايستة اين مقام و حق است، از مقام و حق خود دور ننمائيد...» آيا شايستگي مقام خلافت با حدس و استنباط شخصي يك مدعي قابل اثبات است كه به اميرالمؤمنين نسبت داده شود؟
مسئلة دهم ـ گفتار بشيربن‎سعد به اميرالمؤمنين عليه‎السلام، گفتاريست بسيار پراهميت. بشير به آن حضرت گفت: اي علي، اگر اين سخن تو را انصار پيش از بيعتي كه با ابوبكر كرده‎اند، از تو مي‎شنيدند، حتي دو نفر هم از بيعت به تو تخلف نمي‎كردند. اميدواريم اين چند مسئله كه همواره مورد بحث و تحقيق دانشمندان اسلامي بوده است، با دقت و اخلاص و تقواي علمي، مورد توجه قرار بگيرد و مسلمانان از محصول آن دقت و اخلاص و تقواي علمي بهره‎مند گردند.

---

ترجمه و تفسير نهج‎البلاغه ج 11
آية الله محمدتقي جعفري